Ugrožena stabilnost, dekarbonizacija BiH bi mogla koštati 3,1 milijardu KM
Foto: pixabay
Primjena Mehanizma za prekogranično prilagođavanje ugljenika (CBAM) i sistema trgovanja emisijama (ETS) ekonomiju BiH od iduće godine u periodu od 2026. do 2030. godine moglo bi koštati od 722 miliona KM do čak 3,170 milijardi KM, a zavisno od modela koji bi se primijenio.
Ovo se navodi u analizi koja je urađena na zahtjev Ministarstva spoljne trgovine i ekonomskih odnosa BiH uz podršku Delegacije EU u BiH i tehničku asistenciju EU4Energy projekta.
Analiza je urađena na pretpostavljenim cijenama emisije CO2 koje se kreću od 118,53 evra po toni do 147,22 evra po toni.
U prvom scenariju u slučaju da se plaća puni CBAM porez, a ETS ne bude uveden, ekonomija BiH u periodu od 2026. do 2030. godine ostala bi bez 1,2 milijarde KM. U ovom scenariju najviše bi bilo pogođeno tržište električne energije koje bi za proizvodnju "prljave struje" moralo platiti 737 miliona KM. Ovim scenarijom proizvođači željeza i čelika ostali bi bez 454 miliona KM, a cementa 58 miliona KM.
U drugom scenariju koji podrazumijeva besplatne alokacije koje se primjenjuju na CBAM, odnosno postepeno uvođenje CBAM-a, ali i dalje bez ETS, ekonomija bi ostala bez 722 miliona KM. I u ovom scenariju najviše bi bilo pogođeno tržište električne energije čiji proizvođači bi ostali bez 580 miliona KM, dok bi industrija željeza i čelika ostala bez 100 miliona KM.
U trećem i najskupljem scenariju koji podrazumijeva da se plaća puni porez na ETS i puni CBAM, ekonomija bi ostala bez 3,1 milijardu KM, a kao u prethodnim slučajevima najviše bi ispaštali proizvođači električne energije koji bi ostali bez 2,1 milijardu KM, a odmah iza njih proizvođači željeza i čelika koji bi ostali bez 504 miliona KM.
U četvrtom scenariju koji podrazumijeva da se faktori besplatne alokacije primjenjuju na ETS porez, a CBAM plaća samo sektor đubriva je nije dovoljno veliki da bi bio pokriven ETS-om, ekonomija bi ostala bez 2,3 milijarde KM. U ovom slučaju proizvođači struje ostali bi bez dvije milijarde KM, dok bi proizvođači čelika ostali bez 117 miliona KM.
"Ako se uvede CBAM ili EU ETS, sektor električne energije je najviše pogođen u BiH. Zbog učinka prelivanja koji povećanje cijena električne energije može imati na druge industrije, i domaćinstva, ekonomska stabilnost mogla bi biti glavna briga u godinama koje dolaze", navodi se između ostalog u analizi.